Farklı sebeplerle oluÅŸabilen ayak yaraları pratik tedavilerle iyileÅŸtirilebilirken, kiÅŸinin diyabet veya damar sertliÄŸi gibi altta yatan hastalıklarının bulunması, bu tedavi sürecini daha karmaşık hale getirebiliyor. Bu hastalarda iyileÅŸme süreci zor, uzun ve zahmetli bir ÅŸekilde ilerlerken, bazı durumlarda ayak yarası uzuv kaybına da neden olabiliyor. Ayak yaralarının zamanında teÅŸhis ve tedavi edilmesi uzuv kaybının önlenmesi açısından büyük önem taşıyor. TeÅŸhis ve tedavi ise Kalp ve Damar Cerrahisi, Plastik Cerrahi, Ortopedi, Endokrinoloji, Enfeksiyon Hastalıkları ve Dermatoloji gibi farklı bölümlerin ortak ekip çalışması ile gerçekleÅŸtiriliyor. Hayati risk yaratabilecek durumlarla karşılaÅŸmamak için ayak yara bakımının ciddiye alınması ve tedavinin aksatılmaması gerekiyor. Memorial Ankara Memorial Ankara Hastanesi Kalp ve Damar Cerrahisi Bölümü’nden Op. Dr. Fatih Tanzer Serter, ayak yara bakım ünitesinde uygulanan ayak yara tedavileri ile ilgili bilgi verdi.
Diyabet ve damar sertliÄŸi en önemli sebep
Diyabet ve periferik damar hastalıkları (ateroskleroz) ayak yaralarının baÅŸlıca sebebini oluÅŸturmaktadır. Diyabetin en yıkıcı etkisi damar sistemi üzerinde gerçekleÅŸirken; ateroskleroz, diyabetin de etkisiyle iyileÅŸmesi zor, enfeksiyonlar ile durumun kötüleÅŸebildiÄŸi, bakımı ve tedavisi zaman alan aynı zamanda uzuv kaybına da sebep olabilen ilerleyici damar hasarına, bu hasarlanmalar ise ayak yaralarına yol açmaktadır. ÇoÄŸunlukla küçük yaralanmalar ile baÅŸlayan, kontrol altına alınmadığında ise hayati bir tehlike yaratabilen ayak yaralarının mutlaka takip altında olması gerekmektedir.
7 diyabet hastasından 1’inde ayak yarası görülür
Diyabet hastaları açısından ayak yarası bakımı ciddiye alınmalıdır. Ülke nüfusunun yüzde 13,7’sinde görülen diyabet hastalığı, 10 milyondan fazla insanı ilgilendirmektedir. Bununla birlikte her 7 diyabet hastasından birinin ayağında yara açılmaktadır. Erkeklerde kadınlara oranla daha sık izlenen ayak yarası, Tip1 diyabet hastalarında Tip2 diyabet hastalarına kıyasla 1,5 kat daha fazla görülmektedir.
Ayak yarası tedavisi ekip çalışması gerektirir
Ayak yarası oluÅŸtuktan sonra tedavi mutlaka ekip çalışması ile gerçekleÅŸtirilmelidir. Altyapısı uygun olan ayak yara bakım merkezlerinde tedavi sürecinde Ä°ç Hastalıkları/Endokrinoloji, Kalp ve Damar Cerrahisi, Dermatoloji, Enfeksiyon Hastalıkları, Plastik ve Rekonstrüktif Cerrahi, Ortopedi ve GiriÅŸimsel Radyoloji bölümleri aktif rol oynar. Ayak yaralarının tedavileri altta yatan sebeplerine göre farklılık gösterirken, bazı noktalarda da birbirine benzer.
Diyabetik ayak enfekte ve iyileÅŸmesi güç yaralardır
Diyabetik ayak tedavisinde, uygun/gerekli hasta grubunun cerrahi olarak tedavi edilmesi, damar içi teknikler ile yara bölgesine ulaÅŸan kan miktarının artırılması veya ilaçlar ile kapiller (kılcal damar) dolaşımının hızlandırılması tedavinin en kritik basamağını oluÅŸturmaktadır. Yara oluÅŸtuktan sonra yaranın derinliÄŸi, apse formasyonu, ölü doku yoÄŸunluÄŸu tedavi planını belirlemekte ve apselerin en kısa sürede boÅŸaltılarak, ölü dokuların uzaklaÅŸtırılması gerekmektedir. Enfeksiyon varlığında lokal ve sistemik antibiyotik tedavisi ile yara zararlı mikroorganizmalardan temizlenmeli ve olası sepsis ihtimali ortadan kaldırılmalıdır. Uygun hastalarda yara derinliÄŸi de göz önüne alınarak gereklilik halinde “Ozon tedavisi” desteÄŸi ve yara bölgesindeki baskı/basıncı azaltabilmek amaçlı olarak ortopedik destek alınabilir.
Ateroskleroz kaynaklı yaraların tedavisinde dolaşımın artırılması sağlanır
Periferik damar hastalıklarından kaynaklanan ayak yarası olan hasta grubunda damar tıkanıklığının ön planda olması nedeni ile kuru iskemik-gangrenöz yaralar, apse ve enfeksiyon formasyonundan daha fazla görülmektedir. Zaman içerisinde atardamar dolaşımının yetersizliÄŸinin ilerlemesi ile yaralar ve nekroz denilen doku kayıpları oluÅŸur. Bu hastaların tedavisinde atar damar ve kapiller dolaşımının artırılması öncelikli olup, yara bakımı ve ölü dokuların uzaklaÅŸtırılması açısından diyabetik ayak tedavisi ile benzer prosedür uygulanır.
Venöz yetersizlik nedeni ile görülen varis ülserleri ise daha çok ıslak ve enfekte yaralar ÅŸeklinde ortaya çıkmaktadır. Bu yaralar “Diyabetik ayak” tablosunda olduÄŸu gibi enfekte ve iyileÅŸmesi güç yaralardır. Ä°yi bakım ve yakın takip gerektirir. Bu yaraların tedavisi için de multidisipliner yaklaşım uygulanmalıdır.
Ayak yaralarından korunmak için alınması gereken önlemler
Diyabet ve arteroskleroz nedeniyle oluÅŸan ayak yaralarından korunmak için dikkat edilmesi gereken noktalar ÅŸu ÅŸekildedir:
– Diyabetik hastalarda ayak bakımı önemlidir. Derinin kuru kalmaması ve çatlamaması için uygun nemlendirici kullanılmalıdır. Aşırı nemli kalan ayaklarda ise parmak aralarında geliÅŸen mantar enfeksiyonları cilt devamlılığının bozulmasına yol açarak, yine aynı ÅŸekilde enfeksiyona odak oluÅŸturur.
-Uygunsuz ayakkabı seçimi sonucu ayak ve parmaklarda oluÅŸan ÅŸekil bozuklukları ve nasırların önüne geçilmelidir.
– Kontrolsüz kan ÅŸekeri sonucu his bozukluÄŸu oluÅŸmuÅŸ hastalar çıplak ayakla dolaÅŸmamalıdır.
– YumuÅŸak ve ek – dikiÅŸ yeri olmayan çoraplar kullanılmalıdır.
– Diyabetin neden olduÄŸu ayak deformitelerine baÄŸlı baskı noktaları oluÅŸmasını engellemek için uygun ayakkabı seçimi yapılmalıdır.
– Enfeksiyonu engelleyebilmek için tırnak bakımı düzgün yaptırılmalı, bilinçsiz pedikür iÅŸlemlerinden kaçınılmalıdır.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
Etiketler: